Hieronder kunt u mijn vertaling lezen van een artikel dat Moszkowski heeft geschreven in ‘The Etude’, een Amerikaans tijdschrift dat heeft bestaan van 1883 tot 1957. Het blad was gewijd aan muziek, voor alle muzikanten van beginners tot beroepsmusici. Artikelen betroffen zowel populaire muziekonderwerpen, roddel en politiek als muziekgeschiedenis, -literatuur en -pedagogiek.
Dit artikel vond ik op de site van IMSLP (Petrucci Music Library), waar veel bladmuziek (gratis) kan worden gedownload als er geen auteursrechten meer op staan. Klik hier, scroll naar beneden, klik op tab ‘Books(1)’ en download het bestand “How I Wrote the Spanish Dances” als u het origineel wilt lezen.
Deze pagina heb ik toegevoegd naar aanleiding van de uitvoering van de eerste drie Spaanse Dansen bij de Quatre-Mains middag op 25 maart in Den Haag. Zie Agenda 2023.
Hoe ik tot het schrijven van de Spaanse dansen ben gekomen.
——————–————————
Door Moritz Moszkowski
———————————————
Ik geloof dat het rond halverwege mijn 17e jaar was dat, zoals zo vaak voorkomt bij zowel oude als jonge musici, ik geld nodig had. Ik kon maar twee manieren verzinnen om dit te verkrijgen: geld lenen of componeren. Na dagenlang de voor- en nadelen af te wegen van beide mogelijkheden om mijn omstandigheden te verbeteren, besloot ik dat ik geld zou lenen. Daarom ging ik naar de twee collega’s met wie ik het meest vertrouwd was, Philipp en Xaver Scharwenka, in de hoop dat zij er financiëel niet al te beroerd voor stonden.
Philipp was thuis, hij zat op een sofa en rookte een pijp. Ik ging bij hem zitten en vroeg hem of hij een sigaar had. Hij zei dat hij geen sigaren meer had, maar dat ik een pijp kon roken. Dus nam ik een pijp en keek om mij heen voor tabak, maar ik zocht tevergeefs. Uiteindelijk zei Philipp: “Je hoeft niet langer te zoeken, Moritz, want er is hier geen tabak.”
Toen raakte ik geïrriteerd, en ik zei: “Weet je Philipp, dat dat wel heel vreemd is? Je biedt mij een lege pijp aan, laat mij voor niets zoeken naar tabak en vertelt mij vervolgens ijskoud dat er geen tabak is, terwijl je zelf zit te roken. Geef mij wat tabak.” “Als je wilt roken wat ik aan het roken ben, dan vind ik dat best”, antwoordde Philip, die zijn pijp leeg maakte en deze opnieuw stopte door wat zeegras uit een gat in de sofa te trekken waarmee deze was opgevuld, en dat in zijn pijp te doen. Een moment was ik sprakeloos van verbazing.
Toen Scharwenka zijn sofa oprookte.
Het was mij duidelijk dat ik geen geld kon lenen van een man die zijn sofa gebruikte om van te roken. Ik ging terug naar huis, ging aan tafel zitten en bladerde door mijn schetsboek. Mijn oog viel op een Spaans motief en op dat moment kwam de gedachte op om een set Spaanse dansen te componeren. Ik werkte snel, en in een paar dagen had ik mijn Opus 12, de Spaanse Dansen voor 4 handen, gereed. Ik was net bezig de laatste noten op te schrijven, toen Philipp (Anneke: moet Xaver zijn?) Scharwenka mijn kamer binnenstapte.
“Goedendag, Moritz”, zei hij, “wees blij dat je niet naar buiten hoeft, want het is vreselijk weer.” “Nu wij toch spreken over vreselijke dingen”, zei ik, “wat ben jij nu aan het componeren?” “Oh, niets”, zei Xaver, die gewend was aan mijn manier van spreken, “maar jij lijkt aan het werk te zijn; heb je soms geld nodig?”
“Dat klopt, je hebt gelijk”, zei ik, “en je kunt mij een dienst bewijzen door deze 4-handige stukken door te spelen en mij te vertellen wat je ervan vindt.”
Wij probeerden de dansen en Xaver zei: “Ik had jou liever wat geld geleend, zodat je niet hoefde te componeren.” Maar dat was slechts als terugkaatsing bedoeld.
Een uur later belde ik Simon, de uitgever, die mij beloofde binnen een paar dagen te laten weten of hij de stukken zou uitgeven. Toen ik hem een paar dagen later ontmoette zei hij dat hij de stukken had laten zien aan verschillende ervaren critici en zij hadden hem geadviseerd om de stukken te accepteren. De vraag was nu hoeveel ik ervoor hebben wilde.
“Ik heb een briljant idee”, zei ik, “ik stel voor dat jij mij een uitzonderlijk goede prijs betaalt, zodat er over gesproken wordt in de kranten en tijdschriften, en dus een enorme aandacht op de stukken wordt gevestigd.”
Maar het maakte geen indruk op de uitgever. Hij dacht dat zulke fraaie stukjes geen reclame nodig hadden, en bovendien verkochten Beethoven, Mozart, Schubert en anderen hun composities altijd voor een lage prijs en als uitgever voelde hij zich verplicht om in deze traditie mee te gaan. Tevergeefs probeerde ik hem van gedachten te veranderen door te stellen dat hij mij niet kon vergelijken met Beethoven. Hij wilde echter niets weten van enig verschil in dat opzicht, en betaalde mij een klein bedrag. Uiteindelijk ging ik akkoord, toch enigszins blij omdat ik elk geval even uit de brand was.
Toen de Spaanse Dansen een aantal weken later werden gepubliceerd werden zij goed verkocht. Een aantal jaren later waren zij overal bekend, in diverse uitgaven en bewerkingen.
Ik beschouw dit als één van de werken waarmee ik bekendheid kreeg in de muzikale wereld in het algemeen. Natuurlijk profiteerde de uitgever er enorm van, en dat allemaal omdat Philipp Scharwenka geen tabak had en mij geen geld kon lenen.